Phẫu thuật điều trị bé gái 3 tuổi bị vẹo cột sống hiếm gặp

Hiện tại, trẻ đang tập ngồi và đi lại được, tiểu tự chủ. Ảnh: VGP/Lan Hương

Vẹo cột sống bẩm sinh là một bệnh lý ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và có thể đe dọa đến tính mạng của người bệnh. Vì vậy, theo dõi và tiến hành phẫu thuật, điều trị kịp thời là điều vô cùng cần thiết.

Mới đây, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 đã phẫu thuật thành công cho một ca vẹo cột sống bẩm sinh đặc biệt cho một bệnh nhi 3 tuổi.

Trước đó, trẻ được bố mẹ phát hiện có bất thường tại cột sống khi 2 tuổi và được đưa đi khám. Các bác sĩ chẩn đoán trẻ bị vẹo cột sống ngực – thắt lưng bẩm sinh mức độ lớn do dị tật nửa đốt sống L1. Trẻ vẫn đi lại được nhưng cột sống lệch vẹo, cúi ngửa khó khăn, hạn chế vận động do đau lưng.

Vì tình trạng biến dạng cột sống của trẻ ở mức độ nặng, góc vẹo 66 độ, nếu trì hoãn mổ đến khi trẻ 6 tuổi trở lên thì không thể phẫu thuật nắn chỉnh được vẹo cột sống. Chính vì vậy, các bác sĩ của Bệnh viện Trung ương quân đội 108 đã nghiên cứu và quyết tâm tiến hành gây mê hồi sức, phẫu thuật nắn chỉnh biến dạng cột sống của trẻ.

Vẹo cột sống bẩm sinh là biến dạng vẹo của cột sống do sự phát triển bất thường của cột sống ngay từ khi trẻ sinh ra. Hai nguyên nhân chính của vẹo cột sống bẩm sinh là bất thường về sự phân chia đốt sống, bất thường về hình thành đốt sống hoặc kết hợp cả hai nguyên nhân.

Một số trẻ có đường cong vẹo ổn định và không thay đổi theo thời gian, trong khi có trẻ biến dạng vẹo tiến triển không ngừng. Thông thường, các bác sĩ chuyên khoa chỉnh hình cột sống sẽ theo dõi tiến triển của đường cong vẹo bằng cách chụp X-quang cứ 6 tháng một lần.

Nếu góc vẹo cột sống ít tiến triển sẽ cố gắng trì hoãn phẫu thuật đến khi trẻ được trên 6 tuổi. Vì khi đó, trẻ đủ lớn để gây mê hồi sức và phẫu thuật an toàn hơn. Tuy nhiên, cũng có những dị tật cột sống ngay từ rất sớm đã gây biến dạng nguy hiểm của cột sống nên cần phải can thiệp điều trị phẫu thuật sớm để ngăn chặn và nắn chỉnh biến dạng. Trong trường hợp này, những tai biến, biến chứng trong phẫu thuật và gây mê hồi sức sẽ cao hơn.

Bác sĩ Nguyễn Duy Thụy, Khoa Chấn thương chỉnh hình cột sống, nhận định, trường hợp của bệnh nhi trên là một trường hợp đặc biệt vì nhỏ tuổi nhất từ trước đến nay tại khoa Phẫu thuật cột sống. Bệnh nhi còn kèm theo bệnh lí phức tạp của cột sống. Các bác sĩ của khoa đã xác định có rất nhiều khó khăn, thách thức đối với cả phẫu thuật và gây mê hồi sức với trường hợp này.

Về mặt phẫu thuật, đây là trường hợp trẻ rất nhỏ tuổi nhưng đã có biến dạng cột sống rất lớn, góc vẹo cột sống T11-L2 66 độ, có dị tật nửa thân đốt L1 bên phải, thiểu sản cuống sống T12 bên phải. Do vậy, tính chất cuộc phẫu thuật rất phức tạp.

Cũng theo BS. Nguyễn Duy Thụy, để nắn chỉnh được tối đa biến dạng vẹo này thì cần phải cắt được phần thân đốt dị tật và cố định cột sống tương đối dài từ T10-L3. Như vậy, có nhiều vấn đề trong phẫu thuật như khả năng mất máu lớn trong mổ, nguy cơ làm tổn thương tủy-rễ thần kinh có thể dẫn đến liệt chân, bộc lộ vết mổ rộng, bắt nhiều vít vào cột sống trên bệnh nhi, 12 kg. Ngoài ra, không có loại vít cột sống dành riêng cho trẻ em, các mũ vít khá lớn với bệnh nhi.

Trong gây mê hồi sức, trẻ chỉ có 3 tuổi, nặng chỉ 12 kg. Đây là thách thức lớn nhất với chuyên ngành gây mê hồi sức. Trước hết, gây mê hồi sức trong phẫu thuật chỉnh hình gù vẹo cột sống là một gây mê khó, đòi hỏi bác sĩ gây mê cần chuẩn bị chu đáo, theo dõi sát và phán đoán, xử lý tình huống nhanh. Đối với bệnh nhân người lớn đã phức tạp nhưng đối với trẻ em còn khó khăn hơn nhiều.

Bệnh nhân phải nằm sấp lâu gây ảnh hưởng đến hô hấp, tuần hoàn. Kíp gây mê hồi sức đã lên kế hoạch gây mê hồi sức cho trẻ rất chi tiết và cẩn thận, với mục tiêu gây mê an toàn, chuẩn bị sẵn sàng để xử lý các tình huống xảy ra trong phẫu thuật như mất máu, rối loạn kiềm toan.... hay giảm đau sau mổ tốt để có thể cho bệnh nhi tỉnh lại ngay sau khi cuộc mổ kết thúc.

Với phương pháp gây mê nội khí quản, theo dõi huyết áp liên tục bằng catheter động mạch quay, lập hai đường truyền lớn, chỉnh tư thế phẫu thuật hạn chế tì đè, ủ ấm và theo dõi thân nhiệt, truyền dịch tính theo nhu cầu cơ bản, bù dịch nhịn ăn uống... tất cả được làm một cách tỉ mỉ và cẩn thận.

Ca phẫu thuật diễn ra gần 4 tiếng, lượng máu mất nhiều, cần phải truyền 300 ml khối hồng cầu và 150 ml huyết tương tươi, cân bằng toan hóa máu sau truyền máu, điều chỉnh tất cả các chỉ số xét nghiệm và chỉ số sinh tồn về trong giới hạn. Cuối cuộc mổ, trẻ được rút ống nội khí quản, tỉnh lại ngay, nói chuyện được và không đau, hai chân vận động tốt trong niềm vui của toàn bộ ê kip phẫu thuật viên và gây mê hồi sức.

Bằng những kinh nghiệm, kỹ thuật hiện đại, ca mổ đã thành công tốt đẹp. Sau mổ, bệnh nhi đã được nắn chỉnh tốt biến dạng cong vẹo cột sống, không có tổn thương thần kinh. Bệnh nhi hồi phục thuận lợi, hai chân vận động bình thường.

Hiện tại, trẻ đang tập ngồi và đi lại được, tiểu tự chủ. Hình ảnh X-quang sau mổ cho thấy, biến dạng được nắn chỉnh rất tốt, còn giữ được chức năng 3 đĩa đệm cuối cùng của cột sống thắt lưng.

“Đây thực sự là một thành công lớn của các bác sĩ Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, đồng thời đã mở ra cánh cửa mới cho cuộc sống của bệnh nhi sau này”, BS. Nguyễn Duy Thụy chia sẻ.

Hiền Minh